BÁNH TÉT MIỀN TÂY

Bánh tét có nguồn gốc khá là mơ hồ, dù cho đã có kiến giải của những nhà sử học tiếng tăm như Trần Quốc Vượng. Nhất là những ý kiến cho rằng bánh tét biến thể từ bánh chưng. Ở vùng mà sử bảo là xuất phát các đời Hùng Vương, cũng đã tồn tại một loại bánh, được gượng gạo gọi là bánh chưng dài (hùa theo lập luận là biến thể của bánh chưng), giống y bánh tét… Làm sao có một tét ở gốc Phú Thọ rồi biến thể thành chưng rồi lại biến thể thành tét ở miền trong. Một thứ biến thể rất là… đứt gãy. Rõ ràng chỉ có thể chưng là chưng mà tét là tét… Chưng kia nằm tuốt trong huyền sử càng khó tin.

Hồi xưa ở quê, nhà nào kha khá cũng có một thùng nấu bánh chỉ dùng vào dịp tết, giỗ, đám. Chỉ có nhà rất nghèo, không có thùng, mới gói bánh đem gởi nấu nhờ. Công việc cho bánh vào thùng và chụm củi ban đầu là của đàn ông. Từ lúc đói chạy bữa, phải lên rừng phá sơn lâm – chặt củi, đốt than, chặt cây, tìm trầm, chúng tôi mới phát hiện ra chiêu dùng củi tươi thân to nấu bánh. Loại củi này cháy rất bền. Chỉ cần mé vài nhánh me to, hoặc lên núi chặt củi tươi chở một chuyến cộ bò xuống là xong. Những đêm canh thức bên nồi bánh suốt 12 tiếng, nói chuyện phiếm, hoặc lai rai ba xị đế, là một ký ức đẹp. Ký ức đó những người miền Trung chắc là đem theo khi Nam tiến.

Điều kỳ diệu đặc trưng của bánh miền Tây là màu sắc, trong khi miền Trung từ xưa tới nay cứ đơn điệu. Màu sắc được lấy từ các loại cây trái trong tự nhiên càng đưa bánh lên một tầm cao khác. Thời mà con người đã e sợ hoá chất quay về với thiên nhiên, với cái gọi tạm là “hữu cơ”, chúng ta càng thấy cái tầm của bánh tét miền Tây.

Ngữ Yên

(Trích Bánh tét miền Tây, mắt mũi miệng đều thấy ngon – Tập sách Hương vị bánh miền Tây)