Bánh ú miền Tây

Có một bài đồng dao như sau: “Trèo lên trên núi; Bắt được con công; Đem về biếu ông; Ông cho bánh ú …” – Bánh ú, còn được gọi là bánh bá trạng, là một loại bánh miền Tây đâu cũng có, mỗi nơi mỗi kiểu. Nguyên liệu để làm bánh ú bao gồm: nếp, đậu phộng, nấm đông cô, đậu xanh, lạp xưởng, trứng vịt muối, thịt mỡ, tôm khô. Được gói lại bằng lá chuối hoặc lá dong. Cột bằng dây lạt. Vào ngày Tết Đoan Ngọ mồng 5 tháng 5 Âm lịch, người Việt có bánh ú tro, còn với người Hoa thì không thể thiếu bánh ú. Ngày nay khi các loại bánh khác lên ngôi thì bánh ú vẫn mang một dư vị thật dân dã, hồn quê nhưng mang nhiều ý nghĩa đặc biệt, truyền thống và có giá trị về mặt tinh thần của mỗi người dân.

Bánh ú Sóc Trăng

Về Sóc Trăng thường mua biếu các món đặc sản quê nhà như bánh pía, mè láo đến người thân, bạn bè nơi xa. Thì bánh ú cũng là một trong những món ngon mà người dân nơi đây như muốn giới thiệu, gởi gắm tình cảm quê nhà đến mọi người. Cứ độ 4 giờ chiều mỗi ngày, những chiếc bánh mới ra lò, được bày bán ở đường Lê Lợi, Sóc Trăng hơn 30 năm qua. Để làm ra cái bánh ú thì cần một số nguyên liệu chính như: gạo nếp, đậu xanh, thịt heo, đường, muối. Chủ quán đã thêm nguyên liệu trứng muối, nấm mèo để tạo nên hương vị đặc trưng không giống các loại bánh ú khác. Bánh ú được gói bằng lá chuối, một loại lá rất phổ biến ở Nam Bộ. Cách dùng lạt buộc bánh cũng cần phải tỉ mỉ, buộc lạt phải thật khéo để bánh chắc, không bung, không rách lá. Bánh được gói và hấp chín. Ta nhìn cái bánh ú có màu xanh của lá chuối luộc, ươn ướt mơn mởn, rất kích thích sự thèm ăn và cái nóng từ bên trong tỏa ra ngoài muốn phỏng tay người đang cầm nó. Ban đầu khi mới vừa cắt đôi bánh ta cứ ngỡ nhân bánh vừa vừa ăn thôi, nhìn thoáng qua như sự khiêm tốn, nhún nhường, rụt rè e lệ của người Sóc Trăng, nhưng tận sâu bên trong là một sự hào phóng, thân thiện và giàu tình cảm… đưa vào miệng cắn một miếng, tất cả mọi góc cạnh của bánh đều có nếp, có đậu, có nấm mèo, có tôm thịt tất cả hòa quyện tạo nên hương thơm ngon ngọt, đậm đà đồng nhất.

Bánh ú Đa Lộc

Nếp được chọn là nếp ngon của địa phương tỉnh Trà Vinh, lá bồ ngót xay nhuyễn lấy nước trộn vào nếp. Đậu xanh nấu chín, nghiền nhuyễn, trãi ít đậu xanh ra, thêm thịt mở, lòng đỏ trứng vịt muối rồi vò thành viên. Bánh được gói bằng lá chuối, cách gói như các loại bánh ú khác, khi luộc người thợ cột bánh lại thành từng chùm. Bánh chín, cắt làm đôi ta thấy trọn vẹn vẻ đẹp đầy màu sắc, màu xanh của vỏ bánh bên ngoài, chen giữa là màu đỏ của trứng muối, màu trắng, nâu của thịt mở, hương vị thì thơm lừng mùi hương của bồ ngót, của nếp, của nước cốt dừa. Khi thưởng thức ta sẽ cảm nhận được cái dẻo, dai của nếp, béo thơm, đậm đà của nhân. Ngày nay, trước sự cạnh tranh của nhiều loại bánh hiện đại với mẫu mã đa dạng. Nhưng bánh ú vẫn có lợi thế là giá thành rẻ, lại đầy đủ năng lượng để cung cấp cho một buổi làm việc. Và điều đặc biệt là trên thị trường hiện nay, bánh ú vẫn đóng một vai trò quan trọng, là một món quà quê mang nhiều giá trị truyền thống của cư dân vùng sông nước Cửu Long.

Linh Trang (sưu tầm)