Bánh ú nước tro (bánh tro, bánh gio, bánh âm)

“… béo thằng thịt da, thì ăn bánh ú…” – Là món ăn truyền thống trong dịp Tết Đoan Ngọ ở Việt Trong dịp này, đi một vòng qua các khu chợ, đâu đâu cũng thấy bán bánh ú nước tro. Bánh có hình chóp nón, to bằng nắm tay người lớn hoặc có hình vuông dài tùy người gói. Nhưng thường để mua về cúng ông bà, người ta thường chọn loại bánh có hình tam giác. Bánh nhìn rất đơn giản, nhưng kỹ thuật để làm nên cái bánh rất cầu kỳ và công phu. Bánh được gói bằng lá dong, lá chuối, nhưng thông dụng hơn hết là gói bằng lá tre, bên trong bánh là nếp và nhân đậu xanh. Bánh ú nước tro được làm từ những hạt nếp tròn mẩy, tro được chọn thường lấy từ gỗ than rồi lọc lại thật kỹ. Sau đó đem ngâm nếp với nước tro theo thời gian nhất định, rồi xả sạch nếp lại bằng nước lạnh, để ráo. Ngày nay, tro công nghiệp đã có mặt để đáp ứng số lượng lớn nhu cầu tiêu thụ, nhưng với một số người vẫn thích tự làm. Đậu xanh đãi sạch vỏ, nấu cho chín mềm, sên nhỏ lửa để mặt đậu se khô lại, nêm đường theo khẩu vị, tắt bếp, để nguội rồi vo viên. Chần sơ lá tre qua nước sôi cho lá mềm dai, dễ gói hơn. Cuốn lá hình cái phễu cho nếp, nhân vào, trên mặt thêm lớp nếp, gói kín lại thành hình tam giác, rồi buộc lạt thật đều, kín và cân đối. Sau khi gói xong, buộc thành từng chùm rồi đem luộc chín. Bánh không bán lẻ từng chiếc như các loại bánh khác mà được bán từng chùm, người ta thường mua nhiều chùm về để cúng ông bà, tổ tiên, sau là để cho cả nhà cùng thưởng thức. Bánh chín, lột bỏ vỏ tre bên ngoài rất dể dàng, bánh có màu bánh vàng sẫm trong vắt, nguyên khối trọn vẹn không dính một hột nếp nào vào lá. Vỏ bánh ăn dai dai, có mùi thơm dể chịu, đặc trưng của nước tro, có vị mát. Nhân bánh ngọt thanh. Thường được nhiều người ưa thích mua để ăn trong những ngày nóng. Có nơi đã hình thành nên thương hiệu, như bánh ú nước tro Cái Tàu, Cà Mau.

Linh Trang (sưu tầm)